Reageert je lichaam slecht op zuivel? De oorzaak zou een lactose intolerantie kunnen zijn. Maar wat is dat eigenlijk? Ben je dan allergisch voor bepaalde voedingsstoffen? En wat mag ik dan wel en niet eten? Ik ga het je uitleggen…
Wat is lactose-intolerantie?
Lactose is een suiker dat in melkproducten voorkomt, ook wel melksuiker genoemd. Het enzym lactase is nodig om lactose te kunnen verteren. Lactase wordt in de wand van de dunne darm aangemaakt. Als er geen of onvoldoende lactase wordt aangemaakt, kan lactose uit onze voeding niet goed verteerd worden. Het komt dan onverteerd in de dikke darm terecht, waar de bacteriën (ook wel darmflora) de lactose gaan bewerken en afbreken. Hierbij komen gassen en bepaalde vetzuren vrij en wordt vocht aangetrokken. Hierdoor kunnen klachten ontstaan zoals buikpijn en krampen, een opgeblazen gevoel, winderigheid en/of diarree. Dit noemen we lactose-intolerantie. Of en welke klachten ontstaan, hangt bijvoorbeeld af van het voedingspatroon en de samenstelling van de darmflora. Ook de gevoeligheid van de darm kan een rol spelen. Mensen met prikkelbare darm syndroom (PDS) hebben vaker klachten dan mensen zonder PDS.
Soorten lactose-intolerantie
Er zijn verschillende vormen van lactose-intolerantie, afhankelijk van de oorzaak. Het kan bij de geboorte aanwezig zijn, maar de intolerantie kan ook ontstaan op latere leeftijd. Primaire lactose-intolerantie ontstaat door onvoldoende productie van het enzym lactase. We spreken van secundaire lactose-intolerantie als de intolerantie ontstaat wanneer de darmwand beschadigd is. Bijvoorbeeld bij een ontsteking, infectie, operatie of bestraling. De darmwand kan dan niet meer voldoende lactase aanmaken. Vaak is dit tijdelijk. Als de darm herstelt wordt er meestal weer voldoende lactase aangemaakt en verminderen of verdwijnen de klachten.
Is lactose-intolerantie een allergie?
Een lactose-intolerantie is geen voedselallergie. Een allergie is namelijk een abnormale reactie van het afweersysteem op bepaalde stoffen. Deze stoffen moeten meestal helemaal vermeden worden, omdat ook kleine hoeveelheden (heftige) reacties kunnen veroorzaken. Bij een intolerantie is het afweersysteem niet betrokken. De meeste mensen kunnen dan ook kleine hoeveelheden wel verdragen. Hoeveel dit precies is verschilt per persoon.
En nu? Wat mag ik wel en niet eten?
De behandeling bestaat uit een lactose-beperkt dieet. Meestal is het dus niet nodig om alle lactose uit de voeding weg te laten. Kleine hoeveelheden geven meestal geen klachten en zijn ook niet schadelijk. Lactose zit in melkproducten zoals melk, chocolademelk, fruitmelk, toetjes, zoals vla, pudding, pap en ijs. Lactose zit ook in zure melkproducten, zoals (drink)yoghurt, kwark en karnemelk, maar wel minder dan in zoete producten. Daarnaast zit lactose in zachte kazen, zoals smeerkaas, roomkaas, smeltkaas en verschillende buitenlandse kazen. Ook roomboter, (slag)room, koffiemelk en crème fraîche bevatten lactose. In de Nederlandse (harde) kaas zit nauwelijks lactose. Vrijwel alle mensen met een lactose-intolerantie kunnen deze kaas goed verdragen.
Lactose kan ook voorkomen in andere producten dan zuivel. Melkpoeders of melkbestanddelen zitten bijvoorbeeld ook vaak in chocolade, koek, soep, worst, sausjes en snoep. Daarnaast kan lactose toegevoegd zijn aan medicijnen en voedingssupplementen. Het gaat hier meestal om kleine hoeveelheden die voor de meeste mensen geen klachten geven.
Hieronder vind je een aantal van onze lactosevrije recepten:
- Lactosevrije havermoutpap
- Bananenbrood
- Spinazie-kokossoep
- Koolhydraatarme bounty bar
- Kokos toetje
- Vegan smoothie
Waarom een diëtist bij lactose-intolerantie?
Samen kunnen we je drempelwaarde vaststellen, dat wil zeggen beoordelen hoeveel lactose je nog wel kunt verdragen. We stellen een voedingspatroon samen en bekijken welke producten je beter wel en niet kunt nemen. Het goed kunnen lezen en beoordelen van etiketten is hierbij belangrijk. Als je geen of nauwelijks melkproducten gebruikt, is de kans op tekorten aan vitamines en mineralen groot. Het is dus verstandig om samen met de diëtist te kijken naar vervangende producten en supplementen. Wist je bijvoorbeeld dat rijstmelk of amandelmelk in veel gevallen helemaal geen geschikte vervangers zijn?
Kom gerust een keer langs voor een goed advies. Het weglaten van lactose uit je voeding is stap één, maar daarnaast is het essentieel dat je goede vervangers gebruikt en daarmee volwaardig en vooral ook lekker blijft eten.
diëtiste
